آشنایی با مبانی و اصول سم‌شناسی و نقش آن در بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست

نوع مقاله : مقاله علمی

نویسنده

دانشکده مهندسی فناوری‌های نوین، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

سم‌شناسی علمی است که به بررسی ماهیت و فراوانی مواد شیمیایی و ترکیبات سمی و همین‌طور مطالعه فاکتورهای خطر در خصوص اثرات نامساعد و مضر آن‌ها می‌پردازد. سم‌شناسی را بر حسب اینکه در چه رشته‌ای از علوم به کار گرفته شود طبقه‌بندی می‌کنند. در این مقاله، سم‌شناسی محیطی، سم‌شناسی صنعتی و سم‌شناسی شغلی به عنوان طبقه‌ی مهمی از علوم سم‌شناسی معرفی شده‌اند. اغلب مواد شیمیایی عوارض جدی و خطرناکی برای محیط زیست و سلامت افراد به دنبال دارند و هم‌چنین لازم به ذکر است که  تمام مواد شیمیایی در یک مقدار و دوز خاص، سمی هستند و در صورتی که زمان تماس با آن‌ها و در معرض قرار گرفتن آن‌ها به اندازه کافی طولانی باشد می‌توانند بسیار خطرناک باشند. بنابراین، هدف اصلی این مطالعه، معرفی اصول اولیه و مبانی سم‌شناسی نظیر انواع مختلف مسمومیت‌ها، منحنی دوز-پاسخ، دوز کشنده، حریم اطمینان، دوز خطرناک و محدوده سمیت مواد شیمیایی برای انسان می‌باشد. این مقاله هم‌چنین به اهمیت منحنی دوز-پاسخ و استفاده از آن برای محاسبات و مقایسه‌های مفید در خصوص اثرات مواد شیمیایی می‌پردازد. در ادامه اثرات تداخلی سمیت مواد شیمیایی مختلف که می‌توانند اثر افزایشی، هم‌نیروبخشی، پتانسیلی و تقابلی داشته باشند، بررسی شده است. در بخش نهایی این مطالعه، برخی از اثرات سمیت قابل توجه حلال‌های آلی و سموم هوابرد نیز ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات