ORIGINAL_ARTICLE
شناسنامه نشریه
https://jonaisl.maragheh.ac.ir/article_101442_5569a71664505c6d977530ada90c40e0.pdf
2017-12-22
ORIGINAL_ARTICLE
سخن سردبیر
https://jonaisl.maragheh.ac.ir/article_61911_072faf01ea69c239f93ab3dd81ba0044.pdf
2017-12-22
1
2
احمد
آقایی
aghaee2001@yahoo.com
1
دانشکده علوم پایه، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران.
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مقدمهای بر حفاظت در برابر پرتو در دستگاههای آنالیز پرتو ایکس
تجهیزات آنالیز پرتو ایکس چون پراش و طیفسنجی پرتو ایکس به عنوان یکی از قویترین انواع تست غیرمخرب کاربرد وسیعی در علم آنالیز مواد دارد و به کمک آنها میتوان به اطلاعات جامعی درباره ترکیب شیمیایی و ساختاری مواد در حوزههای زمینشناسی، علم محیط، شیمی، فیزیک، صنایع دارویی و ...دست یافت. یکی از نگرانی اپراتورهای این تجهیزات، وجود پرتوهای یونساز است که توانایی بالقوه در آسیبرسانی به بافتهای انسانی و ارگانهای کلیدی بدن چون دستگاه خونساز، دستگاه گوارش، سیستم اعصاب مرکزی و در نهایت کل بدن دارد و یا ممکن است آثار مخرب آن در نسلهای بعدی ظاهر شود. لذا چنین مواردی، به کارگیری این نوع تجهیزات را مشروط به رعایت قواعد حفاظتی خاص نموده است همچنین آشنایی و کاربرد این دستورالعملها توسط پرتوکاران، میتواند نقش مهمی در حفاظت پرتوها ایفا کند. این مقاله نخست به تعاریف مرتبط، اثرات مخرب پرتو بر روی انسان و دز مجاز دریافتی میپردازد و ضمن معرفی واحد قانونی و مسئولین مربوطه در راستای اجرا و نظارت بر پایبندی الزامات و دستورالعملها، اقدامات حفاظتی مهم در جهت کاهش میزان پرتوگیری در کاربری تجهیزات آنالیز پرتو ایکس به صورت اجمالی ارائه میشود.
https://jonaisl.maragheh.ac.ir/article_54205_df819046a1cd5e5fff34e66ae7be87a3.pdf
2017-12-22
5
11
حفاظت در برابر پرتو
پرتوگیری
دستگاه های آنالیز پرتو ایکس
پرتوهای یونساز
پرتو ایکس
فریبا
علی
f.ali.ars@gmail.com
1
آزمایشگاه مرکزی دانشگاه صنعتی امیرکبیر
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
طیفسنجی پراکندگی انرژی پرتو ایکس (EDS)
شناسایی فازهای موجود در ریزساختار ماده از طریق ترکیب شیمیایی، نقش بهسزایی در شناخت و تعیین فازهای مجهول ایفا میکند. طیفسنجی پراکندگی انرژی پرتو ایکس (EDS) برای تجزیه و تحلیل ساختاری و آنالیز عناصر موجود در نمونه به کار میرود و با نصب آن بر روی میکروسکوپهای الکترونی میتوان با مطالعه پرتوهاى بازگشتى از نمونه و تعیین پرتو ایکس مشخصه هر عنصر، با استفاده از قدرت تفکیک و قابلیت بزرگنمایى مختلف، آنالیز کیفى و کمى را بر روی طیف وسیعی از نمونهها انجام داد. در این مقاله ضمن توضیح نحوه عملکرد و معرفی بخشهای مختلف سیستمهای EDS، مزایا و معایب این روش به طور کامل شرح داده شده است.
https://jonaisl.maragheh.ac.ir/article_60797_85af7e90f1c5f8c8e8bcd3d6bfa39d49.pdf
2017-12-22
13
19
طیفسنجی پراکندگی انرژی
پرتو ایکس
میکرو آنالیز
آشکارساز
پرتو ایکس مشخصه
آنالیز نقطهای
محمد
پرستگاری
parastegari@istt.ir
1
کارشناس مسئول مجتمع آزمایشگاهی مرکزی، شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان.
LEAD_AUTHOR
مائده
فولادگر
fooladgar@istt.ir
2
کارشناس آزمایشگاه مواد، شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
آشنایی با تیوبهای تولید پرتو ایکس و شتابگر سینکروترون
از زمان کشف پرتو ایکس در سال ۱۹۸۵ توسط رونتگن تاکنون به دلیل استفاده گسترده آن در صنایع، علوم آزمایشگاهی و علوم پزشکی و ... ساخت منابع تولید کننده پرتو ایکس در حال پیشرفت میباشد. ابتدا ویلیام کروک تیوب موسوم به کروک را ابداع کرد که از نوع کاتد سرد بود و تا سال ۱۹۲۰ مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن کولیج درسال ۱۹۱۳ بر روی تیوب کروک کار کرد و تیوب با کاتد گرم که پایه تیوبهای دیگر میباشد را ارائه نمود. تیوبهای پرتو ایکس شامل تیوبهای بسته، تیوبهای با آند چرخنده، تیوبهای میکروفوکوس میباشند. در تیوبهای بسته الکترونها از یک فیلامان تنگستنی در فضای خلاء خارج میشوند و با سرعت به آند برخورد میکنند. در تیوبهای با آند چرخنده، آند حول شفتی در حال گردش میباشد. پرتو ایکسی که با این نوع تیوب تولید میشود بسیار شدت بیشتری نسبت به تیوبهای بسته دارد. در تیوبهای میکروفوکوس از لنزهای الکترواستاتیک و الکترومغناطیس برای تمرکز بیشتر پرتو استفاده شده است. در سالهای اخیر نیاز به داشتن پرتو ایکس با شدت بیشتر موجب پیدایش و پیشرفت در منابع سینکروترون گردیده است. در سینکروترون الکترونها با سرعت نور در یک مسیر دایرهای شروع به حرکت میکنند و از آنجایی که دارای شدت بسیار زیادی میباشند زمان انجام آزمونها بهطور چشمگیری کاهش مییابد.
https://jonaisl.maragheh.ac.ir/article_61698_e1f78dd59eb68731452e9659fd341e7d.pdf
2017-12-22
21
28
تیوب پرتو ایکس
تیوب پرتو ایکس بسته
تیوب پرتو ایکس با آند چرخنده
تیوب میکروفوکوس
سینکروترون
لیلا
بزاز تولمی
l.tolami@ippi.ac.ir
1
کارشناس آزمایشگاه پرتو ایکس، آزمایشگاه مرکزی، پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران.
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
میکروسکوپ نیروی اتمی (AFM): اساس کار، مکانیسم و عملکرد
میکروسکوپهای نیروی اتمی AFM به عنوان یکی از اصلیترین تجهیزات شناسایی در مقیاس نانو شناخته شده است. این میکروسکوپ، با استفاده از سوزنی (Probe) بسیار تیز که در حالت ایده آل در نوک آن تنها یک اتم جای میگیرد، خواصی از نمونههای مورد آنالیز را به صورت غیر مستقیم، ارائه میدهد و نقش به سزایی را در پیشرفت تحقیقات علوم مختلف از جمله نانوفناوری، الکترونیک، انرژی، فضانوردی و غیره ایفا کرده است. نیروهای میان نوک سوزن و نمونه مورد بررسی میتوانند از انواع نیروهای واندروالسی، الکترواستاتیکی، اصطکاکی، الکتریکی، مغناطیسی، چسبندگی، موئینگی و نیروهای اتمی باشد که بسته به وجود این نیروها و فاصله سوزن تا سطح نمونه حالتهای بررسی به سه صورت تماسی، غیر تماسی و ضربهای تقسیمبندی میشوند. از آنجایی که هیچ گونه محدودیتی از لحاظ خواص فیزیکی مواد برای این دستگاه وجود ندارد، میتوان از آن جهت مطالعه انواع مواد رسانا، نارسانا و نیمه رسانا استفاده کرد. از روی جابجابی تیرک (Cantilever) و انحراف انعکاس پرتو لیزر، تصویر سطح تهیه میشود. با ایجاد تغییرات کوچکی در ولتاژ، پیزوالکتریک در راستاهای x، y و z دارای تغییرات مکانیکی شده و میتوان محل تیرک را به جاهای مختلف نمونه انتقال داد. تصاویری از میکروسکوپی نیروی اتمی موجود در آزمایشگاه مرکزی دانشگاه یاسوج در حالتهای مختلف نشان داده شده است. کیفیت تصاویر و میزان تفکیکپذیری بسیار بالای آنها قابل مقایسه با سایر تصاویر میباشد و نشان از آنالیز مطلوبتر و دقت بالای تصویربرداری این دستگاه نسبت به دیگر دستگاههای موجود است.
https://jonaisl.maragheh.ac.ir/article_57083_6c9c7734bc8bf0feb5c00b2acbc3db7f.pdf
2017-12-22
29
35
میکروسکوپ نیروی اتمی
سوزن
تیرک
کیفیت تصویر
حالتهای تصویربرداری
وحید
مددی اورگانی
v.madadi@yu.ac.ir
1
دانشگاه یاسوج، دانشکده فنی و مهندسی، گروه مهندسی شیمی
LEAD_AUTHOR
علیرضا
نیکزاد
ar.nikzad@yu.ac.ir
2
دانشگاه یاسوج، دانشکده علوم پایه، گروه فیزیک، کارشناس دستگاه AFM آزمایشگاه مرکزی دانشگاه یاسوج
AUTHOR
رقیه
پرویزی
parvizi.r@yu.ac.ir
3
دانشگاه یاسوج، دانشکده علوم پایه، گروه فیزیک
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
الکترونهای تصویرساز در میکروسکوپ الکترونی روبشی
تلاش بشر در به دست آوردن تکنیکی برای رویت اجسام ریز ابعاد از ابتدا با تکیه بر انرژی فوتونی بازه نور مرئی استوار بود اما به دلیل محدودیت طول موج نور مرئی این تلاش بشر در رویت ابعاد زیر میکرومتر ناکام ماند و ذهن خلاق وی را بر آن گماشت تا از جهت ساخت ادوات میکروسکوپی دست به دامان منابع انرژی پر توانتر چون منبع الکترونی شود و چاشنی ساخت میکروسکوپهای الکترونی امروزی را هر چه بیشتر شعلهور سازد.هنگامی که باریکه الکترونی به سطح نمونه تابش میکند، بین سطح و الکترونها برهم کنش رخ داده و نتیجه حاصله ساطع شدن پرتوهای الکترونی متفاوتی با شاخصههای اطلاعاتی گستردهای از سطح و اجزا تشکیل دهنده نمونه میباشند. الکترونهای مذکور معیاری از شناسایی و برچسب زنی سطح مواد میباشند که توسط سیستم پیچیده آشکارسازها، تبدیل به تصویر و اطلاعات مفید دیگری در پردازنده میکروسکوپ الکترونی میشوند.اصول فیزیکی تصویرسازی در میکروسکوپهای الکترونی در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته شده است. به این منظور پس از توصیف بزرگنمایی و عمق روشنایی در میکروسکوپها، انواع الکترونهای اصلی ساطع شده از نمونه در اثر برخورد الکترونهای منبع الکترونی همانند الکترون ثانویه و الکترونهای بازپراکننده مورد شناسایی قرار میگیرند.
https://jonaisl.maragheh.ac.ir/article_61256_44c36fbd934853588e8dd6891f1359ff.pdf
2017-12-22
37
43
میکروسکوپ الکترونی روبشی
باریکه الکترونی
بزرگنمایی
عمق روشنایی
الکترون ثانویه
الکترون بازپراکننده
سیده مهری
حمیدی سنگدهی
m_hamidi@sbu.ac.ir
1
آزمایشگاه مرکزی و پژوهشکده لیزر و پلاسما دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
سعید
جوادی آناقیزی
bit.sbulab@gmail.com
2
آزمایشگاه مرکزی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
AUTHOR
مهدی
جهانفر
jahanfar61@gmail.com
3
آزمایشگاه مرکزی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
اصول عمومی روش تجزیهای کروماتوگرافی HPLC
کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا تکنیکی جهت آنالیز شیمیایی برای جداسازی، تشخیص و تعیین مقدار اجزای یک مخلوط می باشد. در این تکنیک، پمپهایی قراردارد که با ایجاد فشار قوی، حلال مایع را از مخلوط نمونه از طریق ستون بسیار ریزحاوی مواد جاذب جامد عبور می دهد. هر جزء نمونه با تفاوت جزئی از بقیه، با ماده جاذب واکنش میدهد که باعث اختلاف سرعتهای جریان برای اجزای متفاوت شده و باعث جدا کردن اجزا در ستون می شود. کروماتوگرافی کاربردی وسیع در پژوهشهای مختلف علوم پایه دارد و گوناگونی و تکامل شگرفی در غلبه تحقیقات یافته است. در روشهای مختلف کروماتوگرافی یک فاز متحرک (Mobile phase) و یک فاز ثابت (Stationary phase) وجود دارد. فاز ثابت میتواند جامد یا مایع و فاز متحرک مایع یا گاز باشد.
https://jonaisl.maragheh.ac.ir/article_45017_ed9b551b94ebba234762dd8bd0987702.pdf
2017-12-22
45
50
کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا
فاز متحرک
فاز ثابت
ماده جاذب
ریحانه
صباغ زاده
reihanehsabb@gmail.com
1
مسوول آزمایشگاه مرکزی دانشگاه حکیم سبزواری
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
آموزش مجازی دروس آزمایشگاهی
با پیدایش فناوری اطلاعات و آغاز عصر اطلاعات، آموزش نیز که یکی از ابزارهای تبادل اطلاعات میباشد، خواه ناخواه دچار تغییر و تحول شده که در صورت عدم درک این واقعیت مراکز آموزشی و افراد ذیربط آن فاصله زیادی از جامعه جهانی خواهند گرفت. سرعت این تغییرات آنقدر زیاد بوده که ظرف چند سال گذشته چهره بسیاری از دانشگاهها را تغییر داده، بسیاری دانشگاههای جدید الکترونیکی را به صحنه آورده و بسیاری از روشهای تدریس سنتی را به تاریخ سپرده و یا خواهد سپرد. انجام کار آزمایشگاهی در دورههای تحصیلی به درک دانشجویان از مطالب درسی کمک زیادی میکند و موقعیتهایی نظیر آموزش با سعی و خطا، کسب توانایی تحلیل دادههای آزمایشگاهی، کار تیمی و ... را فراهم میآورد. اما کار در آزمایشگاه محدودیتهای زمانی و مکانی زیادی را بر دانشجویان و دانشگاه تحمیل میکند. علاوه بر آن وجود خطر در انجام بعضی آزمایشها همچنین هزینه زیاد بعضی از تجهیزات آزمایشگاهی باعث میشود تا استفاده از آنها برای دانشجویان ومحققان همیشه امکانپذیر نباشد. در آموزش مجازی، مزایایی از قبیل کاهش هزینههای آموزشی، آموزش از هر جا و هر زمان که دسترسی به کامپیوتر و اینترنت میسر باشد، تحت پوشش قرار دادن تعداد زیادی از داوطلبان، تکرارپذیر بودن یادگیری، پیگیری فعالیت دانشجویان و تغییر سیستم آموزش استاد محور به دانشجو محور و شیوههای آموزش تعاملی که در آن سهیم شدن آزادانه اطلاعات در محیطی با نظارت استاد به عمل میآید، وجود دارد.
https://jonaisl.maragheh.ac.ir/article_50219_d78e8e35d0718d357fa2eaf8201f7c80.pdf
2017-12-22
51
56
آزمایشگاه مجازی
آزمایشگاه واقعی
آموزش الکترونیکی
تکنولوژی اطلاعات
آموزش ترکیبی
صفیه
صوفیان
s.sofian2001@gmail.com
1
دانشگاه پیام نور، اراک، ایران.
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ضرورت و نحوه بازرسی HSE از آزمایشگاهها و کارگاههای دانشگاهی
این مقاله به اهمیت انجام بازرسی HSE از آزمایشگاهها و کارگاهها در محیطهای دانشگاهی میپردازد. آزمایشگاهها و کارگاهها محیطهایی با خطرات زیاد میباشند که در صورت عدم فراهم آوردن تمهیدات لازم میتوانند باعث بروز آسیبهای جانی و مالی فراوان شوند. در تمام آزمایشگاهها استانداردهای HSE باید اعمال و اجرا شوند. بدین منظور باید بازرسیهای لازم در فواصل زمانی مناسب به عمل آیند تا از مطابقت شرایط کاری آزمایشگاهها و کارگاهها با مقررات موجود اطمینان حاصل شود و در صورت نیاز، پیگیریهای لازم برای برطرف نمودن ایرادات و کاستیهای موجود انجام شوند. این بازرسیها میتوانند منجر به تشویق و حتی در برخی موارد تنبیه و توبیخ افراد بسته به نحوه تبعیت آنها از قوانین HSE شوند. بدیهی است که رفع ایرادات موجود و نیز تشویق و تنبیههای مورد اشاره بدون حمایت و پشتیبانی مدیریتی امکانپذیر نخواهند بود. این مقاله بر آن است تا مهمترین نکات مورد نظر در انجام بازرسی HSE از آزمایشگاهها و کارگاهها را مورد بحث و بررسی قرار دهد. نکته حائز اهمیت این است که تمام موارد لازم که باید در بازرسیهای HSE مدنظر قرار گیرند فقط منحصر به موارد مورد اشاره در این مقاله نبوده و بازرسین HSE باید با دقت نظر خود سایر موارد را نیز تشخیص و مورد بررسی قرار دهند.
https://jonaisl.maragheh.ac.ir/article_61847_d3231000e78b97a5c862bc29bff7164e.pdf
2017-12-22
57
67
چکلیست
ایمنی
بهداشت
محیط زیست
بازدید
سهیل
عابر
s_aber@tabrizu.ac.ir
1
دبیر کمیته HSE مدیریت امور فناوری دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مروری برسمّیّت نانومواد و ایمنی در محیط کار و آزمایشگاه
کاربردهای نوآورانه و تجاری روزافزون نانومواد، نگرانیها را درمورد اثرات سمّی این مواد بر روی سلامتی انسان برانگیخته است. نانومواد را میتوان به نانوذرات اکسیدی و فلزی، نانولولههای کربنی و نقاط کوانتومی تقسیمبندی کرد که در صنایع مختلف از قبیل انرژی، مواد غذایی، پوشاک، آرایشی و پزشکی کاربرد دارند. در این مطالعه، مروری بر آخرین تحقیقات انجام شده بر روی سمّیّت نانومواد، مکانیزم ایجاد سمّیّت و عوامل مؤثر بر میزان سمّت این نانومواد پرداخته میشود. مکانیزم ایجاد سمّیّت نانومواد را میتوان به دو دسته مکانیزم گونههای فعال اکسیژن یا به صورت مخفف (ROS) و مکانیزمهای غیر از گونههای فعال اکسیژن (Non-ROS) تقسیمبندی کرد که نوع و شدت مکانیزم به نوع نانوماده، اندازه ذرات، شکل و پایداری آن وابسته است به طوری که با کاهش اندازه ذرات سمّیّت نانومواد به طور چشمگیری افزایش مییابد. در نانوذرات فلزی و اکسید فلزی، عموماً هر دو مکانیزم فعال است در حالی که در نانولولههای کربنی علاوه بر این مکانیزمها، ناخالصی در نانولولهها سبب سمّیّت خواهد شد. در نقاط کوانتومی، کادمیوم به عنوان عامل سمّیّت میتواند اثرات سمّی را تشدید کند. در نهایت، دستورالعملهای برای کاهش ریسک خطر مواجهه با نانومواد و ایمنی در محل کار و آزمایشگاه ارائه میشود.
https://jonaisl.maragheh.ac.ir/article_61850_c0360e13e23d039435e2d148a17dd250.pdf
2017-12-22
69
77
سمّیّت
نانومواد
نانوذرات
نانولوله کربنی
نقاط کوانتومی
ایمنی
سیامک
علیپور
s.alipour@maragheh.ac.ir
1
گروه مهندسی شیمی، دانشکده فنی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران.
LEAD_AUTHOR
محمد
مالکی شهرکی
m.maleki.sh@maragheh.ac.ir
2
گروه مهندسی متالورژی، دانشکده فنی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
معرفی آزمایشگاه مرکزی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
https://jonaisl.maragheh.ac.ir/article_48424_6ffea02a212905943c7dd21a2924f7a6.pdf
2017-12-22
81
87
حسین
عبدالمحمدزاده
h.abdol@azaruniv.edu
1
رئیس آزمایشگاه مرکزی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
معرفی آزمایشگاه مرکزی پژوهشگاه ملی اقیانوسشناسی و علوم جوی
https://jonaisl.maragheh.ac.ir/article_48381_9c389fae978fc875b05f5b6c5ce5b239.pdf
2017-12-22
89
92
علی
مهدینیا
1
رئیس آزمایشگاه مرکزی پژوهشگاه ملی اقیانوسشناسی و علوم جوی
LEAD_AUTHOR